Dzieci obojętne uczuciowo lub wykazujące negatywną postawę w stosunku do otoczenia mają problemy z nawiązaniem kontaktów emocjonalnych z rówieśnikami i dorosłymi . Nie potrafią odczuwać radości i smutków innych osób , nie potrafią radzić sobie ze swoimi problemami . Często bywają złośliwe i wrogie w stosunku do otoczenia . Poniżej przedstawiam zestaw zabaw i ćwiczeń , które mają na celu zmniejszenie negatywnych objawów , bądź też ich całkowitą likwidację . Autor : Ewa Swarzyńska Wychowawca w Domu Dziecka
Praca z dziećmi wykazującymi postawy negatywizmu i zobojętnienia uczuciowego
Dzieci obojętne uczuciowo lub wykazujące negatywną postawę w stosunku do otoczenia mają problemy z nawiązaniem kontaktów emocjonalnych z rówieśnikami i dorosłymi . Nie potrafią odczuwać radości i smutków innych osób , nie potrafią radzić sobie ze swoimi problemami . Często bywają złośliwe i wrogie w stosunku do otoczenia .
Poniżej przedstawiam zestaw zabaw i ćwiczeń , które mają na celu zmniejszenie negatywnych objawów , bądź też ich całkowitą likwidację . A. Ćwiczenia relaksacyjne pomocne w akceptacji samego siebie
Cechą akceptowanego obrazu samego siebie jest między innymi świadomość swego istnienia i funkcjonowania oraz uznawanie tego za swoje , jako indywidualne , niepowtarzalne i specyficzne dla siebie . Osoba akceptująca siebie potrafi chronić swoją indywidualność , ocenić jej granice oraz powiedzieć „nie” w przypadku jej naruszenia . W pracy wychowawczej zastosowałam ćwiczenia relaksacyjne według Maltza
( ćwiczenie z balonami , ćwiczenie z pozytywnym zdarzeniem ) .
Istotą tych ćwiczeń jest pozytywne wyobrażanie sobie samego siebie w różnych sytuacjach życiowych . Ma to niejako wspierać wszystko to , co jest u dzieci niepożądane i negatywne . Budowanie nowej wizji samego siebie rozpoczyna się od wyraźnego postawienia celu , jaki chcemy osiągnąć . Ćwiczenie dostrzegania swoich mocnych stron – to ćwiczenie , które ma zwrócić uwagę na pozytywne strony dziecka , a tym samym zwiększyć samoakceptację . Ważne jest , aby wychowawca zwrócił uwagę na szczerość podczas wykonywania tego ćwiczenia , która z jednej strony ma uniknąć fałszywej skromności , a z drugiej przechwałek . Chodzi o prawdziwe ujawnienie swoich mocnych , pozytywnych cech . Ćwiczenie niewerbalnej komunikacji – celem ćwiczenia jest doświadczenie niewerbalnego przekazywania uczuć innej osobie oraz nauka skupienia i koncentracji na tym , co dzieje się w chwili ćwiczenia . Do ćwiczenia należy przygotować na małych karteczkach hasła oddające różne odczucia i stany psychiczne , np. „radość” , „złość” , „prośba o pomoc” . Wszystkie osoby w grupie stają w kręgu blisko siebie , twarzą do środka . Jedna osoba staje na zewnątrz grupy i otrzymuje jedną z kartek od prowadzącego z „hasłem do przekazania” . Po krótkim zastanowieniu podchodzi kolejno do wybranej przez siebie osoby i dotykając jej pleców stara się przekazać informację zawartą na kartce . Czyni to dopóty , dopóki „informacja” nie zostanie przez którąś z osób stojących w kręgu odczytana prawidłowo . B. Zabawy , w których dzieci odkrywają swoje emocje .
Zabawy te mają na celu dodanie odwagi dzieciom oraz uświadomienie przeżywanych uczuć . Dzięki tym zabawom dzieci mogą lepiej dostrzec , rozpoznać i sformułować swoje własne troski .
Przy pomocy różnych metod mogą nauczyć się poczuć silnymi oraz aktywnie rozwiązywać trudne sytuacje , w jakich się znalazły , troszczyć się o siebie oraz dostrzegać i zaspokajać swoje potrzeby .
Dzieci uczą się radzić sobie z negatywnymi uczuciami oraz bolesnymi przeżyciami . Jednocześnie intensywne i głębokie zanurzenie się w zabawie z całym jej spektrum uczuć oraz przeżywanie ich jest dla dziecka ważnym krokiem w rozwoju , przygotowującym je do późniejszego życia i przeżywania .
W zabawie uczy się ono takiego postępowania , przy pomocy którego będzie mogło samodzielnie przezwyciężać trudne fazy kryzysu . Znaczenia zaufania do siebie samego , wiary we własne siły , jaką dziecko rozwija w zabawie , nie można nie doceniać .
Dzieci , które w zabawie tworzą własny świat przeżyć i tam mogą zajmować się swoimi problemami , również w przyszłości będą wierzyły w to , że poradzą sobie z kryzysami w życiu i jeśli będzie to konieczne , zażądają odpowiedniej pomocy .
Natomiast jeśli dziecko otworzy przed dorosłym swoje serce , powinien on uważnie wszystkiego wysłuchać , bez oceniania , czy osądzania tego , o czym dziecko mówi . Ważne jest , by je pochwalić i podziękować za ten dowód zaufania .
Przedstawione zabawy mają na celu kształtowanie umiejętności dostrzegania swoich uczuć i ich wyrażania . W ten sposób będą one w stanie lepiej wczuć się w innych ludzi , lepiej oszacować swoje własne uczucia przypominać sobie o innych . Zabawa „We wszystkich czterech rogach”
Prowadzący kładzie w czterech rogach pomieszczenia po jednym kocu i przymocowuje do niego kartkę papieru z jednym pojęciem . Brzmią one w następujący sposób : smutny , wściekły , optymistyczny , radosny. Dzieci chodzą po pomieszczeniu , a prowadzący opowiada dowolną sytuację , która może wydarzyć się każdego dnia . Po wysłuchaniu dzieci siadają na tym kocu , który opisuje stan uczuciowy , jaki je ogarnia , gdy wydarza się to co jest właśnie opisywane . Siedząc na kocach , dzieci opowiadają bardziej szczegółowo o swoich uczuciach . Zabawa „ Tak to pokazuję”
Dzieci chodzą po całym pomieszczeniu . Prowadzący przygotowuje kilka pojęć , a zadaniem dzieci jest przedstawienie ich w formie posągu . Prowadząca wymienia na przykład pojęcie „wściekłość” , wszystkie dzieci próbują przedstawić to pojęcie . W przypadku niektórych pojęć dzieci mogą dobrać się parami , aby wspólnie coś przedstawić . Na przykład temat przemoc – jedna osoba jest ofiarą , druga sprawcą . Obie próbują tak ustawić się w stosunku do siebie , aby mogły czuć się jak ofiara i sprawca . Kolejnymi pojęciami mogą być : radość , zakochanie , smutek , szczęście , nieśmiałość , samotność , zachwyt Zabawa „Straszne i piękne”Do zabawy potrzebne są pojemniki z różnymi materiałami ( mokra glina , piasek , drewniane klocki , lód , ciepła woda , szklane kulki ). Pojemniki umieszczamy tak aby naprzeciwko siebie stały przeciwieństwa . Dzieci wkładają po kolei ręce i próbują zachować przy tym całkowity spokój . Koncentrują się tylko na swoich odczuciach . Prowadzący może włączyć piękną, spokojną muzykę , aby ułatwić dzieciom zachowanie ciszy . Następnie wszystkie dzieci siadają razem i rozmawiają na temat swoich uczuć w trakcie zabawy . Zabawa „Smutny czy radosny”Dzieci siedzą w kole . Jedno z nich rozpoczyna zabawę i recytuje wiersz , który dodrze zna . Najpierw jednak musi wybrać sobie jakiś nastrój , który chce wyrazić poprzez ten tekst . Podczas , gdy próbuje przedstawić wiersz w odpowiedni sposób , pozostałe dzieci zgadują o jaki nastrój chodziło.
W poniżej przedstawionych zabawach dzieci uczą się przypominać sobie swoje własne uczucia i dostrzegać je u innych . Empatia , zdolność wczuwania się – to istotne w tym miejscu pojęcia . Umiejętność wyobrażenia sobie , jak czuje się druga osoba , jest warunkiem tego , by w rozmowie można było zaoferować jej pomoc oraz zaakceptować jej sposób zachowania . Zabawa „Wydaje mi się , że on się tak czuje”
Do zabawy potrzebne są kopie sześciu różnych wyrazów twarzy dla każdego dziecka . Wszyscy siedzą w kole . Każde dziecko ma przed sobą sześć kartek papieru . Jedno z nich wyszukuje rysunek dla swojego sąsiada , mianowicie z taką twarzą , o której uważa , że pasuje ona do chwilowego nastroju tej osoby . Kładzie przed nią wybrany rysunek i odczekuje na znak , czy zdecydował się na właściwy wyraz twarzy . Dziecko , dla którego dobrany został rysunek , mówi teraz , czy przedstawiony nastrój zgadza się ,
czy też chciałoby ono położyć przed sobą inny rysunek . Potem samo wybiera odpowiedni wyraz twarzy dla swojego sąsiada po prawej stronie . Zabawa „Wspaniałe opowiadania”
Wychowawczyni rozpoczyna od opowiadania dowolnej historyjki , np. o małym chłopcu , który leży w swoim łóżku i właśnie się budzi .
Teraz wszyscy chcą zobaczyć , jak Tomek będzie się czuł tego dnia . Wychowawczyni rzuca kostką z minami i stwierdza , że jest on np. bardzo zły. Ale dlaczego ? Opowiada jeszcze kilka zdań , a potem przekazuje kostkę następnemu dziecku . Osoba ta rzuca nią i kontynuuje opowiadanie historyjki w taki sposób , w jaki został wyrzucony na kostce .
W następnej kategorii zabaw dzieci uczą się stosunku do swoich problemów oraz sposobów ich przezwyciężania . Wskażą strategię działania oraz możliwości rozwiązań , które dzieci mogą ćwiczyć wciąż w zabawach z podziałem na role . Zabawy te odnoszą się również do problemu stresu i odprężenia u dzieci . Są one w stanie w dość dużym stopniu zminimalizować swój stres , jeżeli nauczyły się właściwego sposobu odprężania . Zabawa „Kiedy potwory odlatują w chmury”
Dzieci malują to , czego się szczególnie boją . Mogą to być potwory , wampiry albo czarni rycerze – niezależnie od tego , co to jest , teraz zostanie to uwięzione na papierze .
Tam gdzie jest jego rysunek , musi być i ono samo . Kiedy wszystkie dzieci są gotowe , zaczynają tańczyć wokół narysowanych potworów i grać im na nosie . Kiedy wykrzyczały już one swoją wściekłość i swój strach , rysunki przymocowane zostają do dwóch balonów , które puszczamy w powietrze – tam znikają one już na zawsze . Zabawa „Malowanie zapachu”
Dzieci otrzymują papier i kredki , a potem rozpraszają się po całym pomieszczeniu . Do zabawy potrzebne są kubki z różnymi zapachami .
Dzieci wąchają uważnie zapachy , wybierają sobie ten , który najbardziej im się podoba i zabierają go na swoje miejsce . Tam malują myśli i wspomnienia jakie budzi w nich ten zapach .
Kolejna grupa zabaw ma wzbudzać u dzieci motywację , by aktywnie troszczyły się o swoją własną sytuację i brały sprawy w swoje ręce .
Wspólnota jest przy tym oparciem – wielu pomocników ma więcej pomysłów. Dzieci , które nauczą się zwracać do innych ze swoimi problemami i zmartwieniami oraz wspólnie szukać rozwiązań , będą jako dorosłe osoby miały o wiele mniej trudności w przyjmowaniu pomocy od innych . Zabawa „Krąg zaufania”
Wszyscy stoją w bardzo ciasnym kole oprócz jednego dziecka , które wchodzi do środka i zamyka oczy . Próbuje ono stanąć bardzo sztywno . Pozostałe dzieci wyciągają do przodu ramiona , równolegle do podłogi . Stojąca w środku osoba upada na nie . Reszta grupy ostrożnie kołysze ją w różne strony . Po pewnym czasie następuje zmiana .
Po zakończeniu tego ćwiczenia dzieci rozmawiają o swoich uczuciach , które ogarnęły je , kiedy stały one w kole i kiedy upadały w ręce pozostałych . Zabawa „Niewidzące dziecko”
Dzieci dobierają się parami . Jedno z nich zakłada opaskę na oczy , a drugie spokojnie stoi obok niego . Nie wolno mu się samemu poruszać . „Niewidzące” dziecko próbuje teraz założyć leżące obok niego ubrania swojemu partnerowi . Pozostałe pary mogą ubierać się jednocześnie , albo też przyglądać się jednej , ponieważ zadanie to wygląda naprawdę komicznie .
Jeśli dzieci chcą , mogą dobrać się również trójkami . Wtedy trzecia osoba przejmuje rolę reżysera i mówi niewidzącemu dziecku , gdzie znajdują się ubrania oraz co musi ono zrobić , aby ich zakładanie lepiej funkcjonowało .
Literatura :
1. Kulmatycki L. , Lekcja relaksacji , Wrocław 1999 .
2. Baum H. , Małe dzieci – duże uczucia , Kielce 2002 .
|